In Nederland zijn 27 officiële botanische tuinen voor het publiek toegankelijk. Deze zijn ook alle lid van de Nederlandse Vereniging van Botanische Tuinen.
'Hortus botanicus' is een traditionele naam voor wat tegenwoordig ook vaak een botanische tuin of in Vlaanderen ook wel plantentuin genoemd wordt. Het gaat daarbij om tuinen met planten die werden gebruikt of bestudeerd voor de wetenschap. In de meest strikte zin is een hortus botanicus een wetenschappelijke plantencollectie. Een voorbeeld kan zijn een tuin met geneeskrachtige kruidenplanten.
Door de ANWB werd Hortus Leiden verkozen tot mooiste botanische tuin. Deze tuin is niet alleen de mooiste, maar ook de oudste botanische tuin van West-Europa. Dit groene hart in de stad is er al sinds 1590, toen Carolus Clusius, arts en botanicus, er de eerste tulpencollecties van Europa kweekte.
Een botanische tuin kenmerkt zich door een diverse mix aan plantensoorten, variërend van lokale planten tot uitheemse groene planten.
Nee, sommige tuinen hebben wel een gratis toegangsprijs. Echter, vragen de meeste botanische tuinen een kleine entree. Vaak tussen de 1,- en 10,00 euro, ze doen dit omdat het onderhoud van deze tuinen veel inspanning kost.